Σήμερα, η θεραπευτική αντιμετώπιση του ατόμου με διαβήτη είναι ασθενοκεντρική, δηλαδή εστιάζεται σε όλες τις ιδιαιτερότητες και ανάγκες του ατόμου, οι οποίες θα πρέπει να ικανοποιούνται. Επομένως, επιβάλλονται τα εξής:

• Διαχείριση του τρόπου ζωής και αλλαγής του σε ένα υγιεινότερο
• Χορήγηση φαρμακευτικής θεραπείας με στόχο τη μείωση της γλυκόζης
• Χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής για τους παράγοντες κινδύνου καρδιαγγειακής και νεφρικής νόσου
• Διαχείριση του αυξημένου βάρους με υγιεινοδιαιτητικές οδηγίες, φαρμακοθεραπεία ή μεταβολική χειρουργική, ανάλογα την περίπτωση
• Χρήση συσκευών αυτοελέγχου της γλυκόζης αίματος
• Παραπομπή σε ειδικούς γιατρούς ανάλογα τα ειδικά προβλήματα υγείας του ατόμου

Με δεδομένη τη δυσμενή επίδραση της παχυσαρκίας στην υγεία του ατόμου με διαβήτη τύπου 2, το πρώτο θεραπευτικό μέτρο που πρέπει να πάρει το διαβητικό άτομο, αλλά και κάθε άτομο με αυξημένο σωματικό βάρος που επιθυμεί να βελτιώσει την υγεία του, είναι να χάσει βάρος. Η απώλεια βάρους βελτιώνει την υγεία όλων των ατόμων με αυξημένο βάρος. Ειδικά για τα άτομα με διαβήτη, είναι αποδεδειγμένο ότι η απώλεια βάρους επιφέρει μείωση των επιπέδων του σακχάρου αίματος, μείωση των συμπτωμάτων του διαβήτη, εάν υπάρχουν, βοηθάει στη ρύθμιση της αρτηριακής υπέρτασης και της δυσλιπιδαιμίας, συνοδεύεται από μείωση του αριθμού των φαρμάκων που λαμβάνει το άτομο και, κάτι πολύ σημαντικό, εάν η απώλεια βάρους είναι πάνω από το 15% του αρχικού σωματικού βάρους τους, τότε ο διαβήτης μπορεί να τεθεί σε ύφεση, δηλαδή να εμφανισθούν φυσιολογικές τιμές σακχάρου χωρίς καμία αντιδιαβητική αγωγή. Επιπλέον όλων των παραπάνω, είναι εξαιρετικά σημαντικής σημασίας, ότι σε περίπτωση μεγάλης απώλειας βάρους, το προσδόκιμο επιβίωσης του ατόμου με διαβήτη αυξάνεται σημαντικά και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί το προσδόκιμο επιβίωσης να επιμηκυνθεί για αρκετά χρόνια. Συνεπώς, η στρατηγική της θεραπευτικής αντιμετώπισης του διαβήτη τύπου 2, θα πρέπει να περιλαμβάνει πάντα, και ίσως κατά προτεραιότητα, και την απώλεια βάρους, γιατί τότε θα εξασφαλίζεται και καλύτερη ποιότητα και περισσότερη ποσότητα ζωής.

Η πλήρης ιατρική αξιολόγηση και θεραπευτική προσέγγιση πρέπει να πραγματοποιείται από την αρχική επίσκεψη και να εστιάζεται σε:

• Επιβεβαίωση της διάγνωσης και ταξινόμησης του διαβήτη
• Διερεύνηση για επιπλοκές του διαβήτη και της γενικής κατάσταση της υγείας του ατόμου
• Επανεξέταση προηγούμενης θεραπείας και διαχείριση των παραγόντων κινδύνου υγείας στα άτομα με διαγνωσμένο διαβήτη
• Κάθε επίσκεψη παρακολούθησης (κάθε 3 έως 6 μήνες) θα πρέπει να περιλαμβάνει τα περισσότερα στοιχεία της αρχικής συνολικής ιατρικής αξιολόγησης
• Η συνεχής διαχείριση του ατόμου με διαβήτη θα πρέπει να καθοδηγείται από την αξιολόγηση της συνολικής κατάστασης της υγείας, τις επιπλοκές του διαβήτη, τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας και τη κοινή λήψη αποφάσεων για να επανακαθορισμό των θεραπευτικών στόχων και θεραπευτικών αγωγών

Οι δύο μεγαλύτεροι κίνδυνοι υγείας για το άτομο με διαβήτη είναι η εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων και καρκίνου. Όταν το άτομο με διαβήτη, που ήδη διατρέχει τους παραπάνω κινδύνους, γίνει και παραμένει παχύσαρκο, τότε η κατάστασή του επιβαρύνεται ακόμα περισσότερο. Η παχυσαρκία, όταν συνυπάρχει με το σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, εκτός του ότι δυσκολεύει κατά πολύ τη ρύθμισή του, επιδεινώνει την αρτηριακή υπέρταση, τη δυσλιπιδαιμία και τα υπόλοιπα μεταβολικά του προβλήματα, επιπλέον, πολλαπλασιάζει τον ήδη αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών επεισοδίων και καρκίνων.

Σήμερα, είναι αποδεδειγμένο, ότι η παχυσαρκία είναι ο σημαντικότερος προδιαθεσικός παράγοντας εμφάνισης διαβήτη τύπου 2. Ο μηχανισμός είναι γνωστός και οφείλεται στο ότι η περίσσεια του σωματικού λίπους που υπάρχει στην παχυσαρκία και ιδιαίτερα αυτή που βρίσκεται ενδοκοιλιακά, εμποδίζει τη δράση της ινσουλίνης που παράγεται για τη ρύθμιση του σακχάρου και τότε δημιουργείται η προϋπόθεση εμφάνισης του διαβήτη. Αρχικά, ο οργανισμός παράγει αντιρροπιστικά παραπάνω ινσουλίνη και καταφέρνει και ρυθμίζει το σάκχαρο. Όμως, με την πάροδο του χρόνου αυτή η ικανότητα εκπίπτει, μειώνεται η παραγωγή ινσουλίνης, και τότε εμφανίζεται ο σακχαρώδης διαβήτης. Αλλά και ο διαβήτης μπορεί να αυξάνει το σωματικό βάρος είτε μέσω της λήψης υδατανθράκων για την αντιμετώπιση ή την πρόληψη των υπογλυκαιμιών είτε μέσω της αντιδιαβητικής αγωγής, αφού όλες οι παλαιότερες αγωγές και κυρίως η ινσουλίνη, αυξάνουν το σωματικό βάρος. Ευτυχώς, οι νεότερες θεραπευτικές κατηγορίες αντιδιαβητικών φαρμάκων εκτός της γλυκαιμικής ρύθμισης προκαλούν και απώλεια βάρους ή τουλάχιστον δεν αυξάνουν το σωματικό βάρος.

Ο προδιαβήτης σχετίζεται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Επομένως, προτείνεται έλεγχος για την ύπαρξή του και θεραπεία όλων των τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου, όπως υπέρταση, δυσλιπιδαιμία και παχυσαρκία. 

Ο διαβήτης αποδεδειγμένα σχετίζεται με την εμφάνιση αθηροσκληρωτικής καρδιαγγειακής νόσου, καρδιακής ανεπάρκειας, χρόνιας νεφρικής νόσου, αμφιβληστροειδοπάθειας, νευροπάθειας, καρκίνων κ.α.

Ο διαβήτης τύπου 1 συνήθως εμφανίζεται σε νέα άτομα με πολυουρία, πολυδιψία, πολυφαγία, ξηροδερμία, ατονία, κόπωση, περισσότερες λοιμώξεις από το συνηθισμένο και σπανιότερα υπνηλία ή έκπτωση νοητικής λειτουργίας. Τα συμπτώματα του διαβήτη τύπου 2 συνηθέστερα απουσιάζουν και κατά κανόνα ανακαλύπτεται σε κάποιο εργαστηριακό έλεγχο. Σε έντονη αύξηση του σακχάρου, μπορεί να εμφανιστεί ανάλογη συμπτωματολογία με αυτή του τύπου 1.

Θα πρέπει να γίνεται έλεγχος για εμφάνιση διαβήτη τύπου 2 σε άτομα που:

1. Είναι αυξημένου σωματικού βάρους (με υπέρβαρο ή παχυσαρκία) και που έχουν έναν ή περισσότερους από τους ακόλουθους παράγοντες:

1. • Συγγενή πρώτου βαθμού με διαβήτη
   • Ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου
   • Υπέρταση
   • Τιμές “καλής” χοληστερόλης HDL <35 mg/dL ή/και τριγλυκεριδίων >250 mg/dL
   • Άτομα με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
   • Άτομα χωρίς σωματική δραστηριότητα ή/και χωρίς άσκηση
   • Άλλες κλινικές καταστάσεις που σχετίζονται με αντίσταση στην ινσουλίνη (π.χ. acanthosis nigricans

3. Άτομα με προδιαβήτη (σάκχαρα νηστείας 100-125 mg/dl ή/και HbA1C ≥5,7%), που θα πρέπει να ελέγχονται κάθε χρόνο.
4. Γυναίκες που είχαν διαβήτη κύησης, που θα πρέπει να κάνουν εξέταση τουλάχιστον κάθε 3 χρόνια, ισόβια.
5. Για όλα τα άτομα ο έλεγχος θα πρέπει να ξεκινάει από την ηλικία των 35 ετών.
6. Εάν τα αποτελέσματα είναι φυσιολογικά, η δοκιμή θα πρέπει να επαναλαμβάνεται σε διαστήματα τουλάχιστον 3 ετών, με εξέταση συχνότερα ανάλογα με τα αρχικά αποτελέσματα και την προδιάθεση κινδύνου.
7. Άτομα θετικά στον ιό HIV, με έκθεση σε φάρμακα υψηλού κινδύνου εμφάνισης διαβήτη, και ιστορικό παγκρεατίτιδας.

Σε κάποιες γυναίκες, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, πρωτοεμφανίζεται αύξηση του σακχάρου αίματος και το γεγονός αυτό σχετίζεται με αύξηση κινδύνων υγείας για τη μητέρα, για το έμβρυο και για το νεογνό. Η διάγνωση γίνεται κατά την 24η έως 28η εβδομάδα της κύησης, με λήψη 75 γρ. γλυκόζης από το στόμα και μέτρηση των τιμών του σακχάρου αίματος πριν τη λήψη της γλυκόζης, 1 ώρα και 2 ώρες μετά τη λήψη της. Η διάγνωση τίθεται εάν οι τιμές είναι:

Πριν τη λήψη: ≥ 92 mg/dL (5,1 mmol/L)

1 ώρα μετά: ≥ 180 mg/dL (10,0 mmol/L)

2 ώρες μετά: ≥ 153 mg/dL (8,5 mmol/L)

Είναι διαφορετικές εντελώς παθολογικές καταστάσεις. Ο διαβήτης τύπου 1 χαρακτηρίζεται από την καταστροφή των κυττάρων που παράγουν ινσουλίνη με επακόλουθο την παντελή  έλλειψη ινσουλίνης, άρα η θεραπευτική αντιμετώπισή του, πλην των υγιεινοδιαιτητικών απαιτήσεων, είναι αποκλειστικά η ινσουλινοθεραπεία. Αντίθετα, ο διαβήτης τύπου 2 χαρακτηρίζεται από σχετική έλλειψη ινσουλίνης (υπάρχει ινσουλίνη και μερικές φορές και περισσότερη του φυσιολογικού) που οφείλεται στη μειωμένη δραστικότητά της και η θεραπευτική αντιμετώπισή του, πλην των υγιεινοδιαιτητικών συνηθειών, γίνεται με πολλά και διαφορετικά φάρμακα με τη μορφή δισκίων ή/και ενέσεων.